Filosofie en activisme*
Praktisch
De academiezaal van Sint-Truiden is het unieke decor voor vier filosofische lezingen voor een ‘breed’ publiek. Deze avonden staan open voor iedereen.
Het lijkt alsof de mensheid op een keerpunt staat. Filosofen geven tijdens deze vier avonden hun kritische kijk op een wereld-in-verandering (met een snelheid die het samenleven haast lijkt te doen ontsporen).
De toegangsprijs per avond:
• 10 EUR voor jongeren, studenten of voor wie een voordeel tarief geniet
• 15 EUR gewoon tarief
• 20 EUR steuntarief (de organisatie geniet geenenkele vorm van subsidie)
Gepast cash meebrengen is een gemakkelijk vlot betaalmiddel, digitaal betalen kan via Payconiq!
Deze unieke workshop richt zich vooral tot ouders, leerkrachten, opvoeders, begeleiders in jeugdzorg en jeugdbewegingen. Iedereen mag zijn/haar/hun vragen meebrengen!
De lezing vangt aan na een korte introductie om 19u en duurt 1u40 minuten, waarna vragen en nagesprek. Er wordt geen pauze voorzien, maar het nagesprek kan uitgebreid verder gezet in het cafetaria dat tot 22u geopend blijft.
De sprekers vertrekken doorgaans na ruim 2 uur om (meestal) met openbaar vervoer tijdig naar huis terug te (kunnen) keren (met dank aan het beperkte treinverkeer vanuit Sint-Truiden).
Schrijf in!
Het is aan te bevelen om je aanwezigheid kenbaar te maken (lees: inschrijven) via e-mail: woordenzonderklank@gmail.com; dat maakt het ook mogelijk met je te communiceren (vb. bij overmacht) en om (indien voorzien) voor voldoende materiaal te zorgen.
Lezing 1: woensdag 18 oktober 2023
ALICJA GESCINSKA – over burgerzin, politiek bewustzijn en Simone Weil
Filosofe Alicja Gescinska pleitte in verschillende werken voor het belang van politieke betrokkenheid. ‘Intussen komen mensen om’ is een politiek-filosofisch essay waarin ze met scherpte haar politieke ambitie om zich politiek in Europa te engageren duidelijk maakt. Het blijft een bekoorlijk werkje!
In haar recente boek(je) Politiek zonder partijen schetst ze een kort biografisch portret van Simone Weil en presenteert ze een nieuwe Nederlandse vertaling van Weils Aantekening voor de algemene afschaffing van politieke partijen. In een afsluitend essay gaat ze in filosofische dialoog met Weil.
Alicja Gescinska laat zich raken door de politieke en geopolitieke realiteit en vertaalt haar inzichten daarover als filosofie op zeer heldere wijze. Filosofie is geen vrijblijvende bezigheid. Met haar lezing voor deze reeks opent ze beslist ons blikveld naar maatschappelijke betrokkenheid en burgerzin. En met Simone Weil als gids (en met de noodzakelijke kritische reflecties), stelt ze mogelijkheden voorop om vandaag het politieke bestel bij te sturen. Een oproep die meer mag zijn dan een uitnodiging tot dialoog en in zich de kiemen van politieke dissidentie draagt.
Lezing 2: dinsdag 14 november 2023
MARTHA CLAEYS – over trots, zelfliefde en activisme
Na het verschijnen van Trots, haar eerste filosofische werk, gebaseerd op haar doctoraal proefschrift, kon de media niet genoeg krijgen van de jonge filosofe Martha Claeys. Het zal beslist te maken hebben met de moeilijke relatie die we gemeenzaam in Vlaanderen hebben met het begrip trots dat te gemakkelijk neigt naar arrogantie, hoogmoed of narcisme.
Maar trots als emotie heeft een filosofische impact op de wijze waarop we ons kunnen manifesteren in onze samenleving. Dat maakt Martha Claeys ons op eminente wijze duidelijk. Samen met Lotte Spreeuwenberg verzorgde ze de podcastreeks Filosofie en Activisme en daarmee is ze uitmuntend geplaatst om ons te onderhouden over het basisthema van deze reeks.
Uit Trots: “Het collectief beleven van emoties als woede, verontwaardiging of trots kan ons bovendien een gevoel van verbondenheid geven dat ons de kracht en de moed geeft om op de barricades te blijven staan”.
Een van de twee vuistregels uit haar onderzoek naar trots vind je in haar werkje omschreven als “(…) dat trots in de regel politiek waardevol is wanneer ze bijdraagt aan meer gelijkheid in politieke zin”, al vraagt dit citaat om nuance, maar daarover horen we Martha Claeys life aan het woord.
Lezing 3: donderdag 8 februari 2024
MÁRNIX VANLANGENAEKER – over de kracht van overtuiging, rebellie en verzet
De waarheid wordt steeds meer geweld aangedaan naarmate ‘ieder z’n eigen waarheid’ claimt. Wanneer filosofie het zoeken naar waarheid (om wijsheid) betracht, is de twijfel het meest gerede middel. Doorheen de geschiedenis hebben filosofen de vanzelfsprekendheden van het gangbare denken in twijfel getrokken en de nefaste consequenties van dogmatische denken blootgelegd.
Het dominante denken (discours) van onze tijd wordt steeds meer benoemd als de voornaamste doorzaak van de ‘zeven plagen’ die de toekomst van mens, dier en planeet bedreigt. Cognitieve dissonantie (=bewust zijn van de nefaste (lees: schadelijke) gevolgen van je (eigen) handelen en daar niets tegen ondernemen) vindt zijn oorsprong onder meer in gevoelens van machteloos, onverschilligheid, luiheid en hebzucht! Heeft de filosofie hier een antwoord op?
In ‘de kracht van overtuiging’ benoemt M.V. het dominante discours en zoekt naar de noodzakelijke onderbouw voor kentering en transitie. Rebellie en verzet krijgen daarbij hun eigen betekenis. Ondermeer de Unamuno, Ortega y Gasset, Marcuse, Foucault zijn filosofen die in de lezing de revue passeren.
Márnix Vanlangenaeker, doceert filosofie in verschillende onderwijsinstelling en gaf mee de aanzet tot het organiseren en inrichten van het Postgraduaat Filosofie Filosoferen Kritisch Denken en Burgerzin (waarvan deze lezingenreeks onderdeel is).
Lezing 4: dinsdag 5 maart 2024
LODE LAUWAERT – over AI en de paradox voor een betere wereld
Op radio 1 in ‘De Wereld van Sofie’ titelt het interview met filosoof Lode Lauwaert “Er is een heel nauwe band tussen AI en het klimaatprobleem”.
Hoe moeten we omgaan met artificiële intelligentie. Hoe ethisch kan of mag A.I. zijn en wat zijn de morele problemen met AI? Gaat het enkel over privacy en bias? Of staat AI inderdaad ook niet los van het klimaatprobleem? Sommigen menen dat slimme technologie een geheel nieuw moreel probleem veroorzaakt: bij fouten zou je niemand verantwoordelijk kunnen houden. Wat is daarvoor het argument, en is dat wel overtuigend?
Nieuwe vragen voor deze tijd die ons uitdagen tot reflectie en … tot handelen?!
Lode Lauwaert is docent techniekfilosofie aan de KULeuven en auteur van ‘Wij, robots. Een filosofische blik op technologie en artificiële intelligentie’.
* Sinds 2020 startten DoenDenken en de PXL (Hogeschool)lezingenreeksen in de academiezaal van Sint-Truiden. Van oorsprong is de academie de Griekse naam voor de tuin nabij Athene waar Plato en latere filosofen discussies voerden. Deze jaarlijkse lezingen bieden een open kritisch forum om na te denken over de wereld zoals die is en zoals die zou kunnen zijn en hoe we antwoorden op de meest ultieme vragen van de mensheid die begint met die ene vraag ‘waarom zijn we hier?’
Deze editie wordt opgezet door vzw Scholè (vrijplaats voor kritisch denken) in samenwerking met DoenDenken en het Postgraduaat Filosofie Filosoferen Kritische Denken en Burgerzin (PXL). Uitgangspunt is het niet vrijblijvende karakter van de filosofie. In deze reeds reflecteren filosofen vanuit hun expertise, eigen ervaring en overtuiging over de verhouding van filosofie met activisme.
Met dank ook aan de Stad Sint-Truiden en de dienst voor Cultuur voor haar efficiënte en steeds beschikbare medewerking.